Peranan, Tanggungjawab & Liabiliti Pengarah dalam Syarikat Sdn Bhd
Pengarah syarikat sendirian berhad (Sdn Bhd) memainkan peranan penting dalam tadbir urus dan pengurusan syarikat. Mereka bertanggungjawab untuk menentukan hala tuju strategik syarikat, membuat keputusan penting, dan memastikan pematuhan terhadap undang-undang dan peraturan yang berkaitan.
Artikel ini akan membincangkan secara terperinci peranan, tanggungjawab, dan liabiliti pengarah dalam syarikat Sdn Bhd di Malaysia.
1. Peranan Pengarah dalam Syarikat Sdn Bhd
Pengarah syarikat Sdn Bhd mempunyai beberapa peranan utama yang penting untuk memastikan kejayaan dan kemampanan syarikat:
a. Kepimpinan Strategik
Pengarah bertanggungjawab untuk menyediakan kepimpinan strategik kepada syarikat. Ini melibatkan:
- Menentukan visi, misi, dan nilai syarikat
- Membangunkan dan mengkaji semula strategi perniagaan jangka panjang
- Menetapkan objektif dan matlamat syarikat
- Memantau pelaksanaan strategi dan menilai prestasi syarikat
Contohnya, pengarah mungkin memutuskan untuk mengembangkan perniagaan ke pasaran baharu, melancarkan produk baharu, atau melaksanakan perubahan struktur organisasi untuk meningkatkan kecekapan.
b. Pembuatan Keputusan
Pengarah bertanggungjawab untuk membuat keputusan penting yang mempengaruhi syarikat:
- Meluluskan belanjawan dan peruntukan sumber
- Membuat keputusan mengenai pelaburan utama dan perbelanjaan modal
- Memutuskan mengenai penggabungan, pengambilalihan, atau penjualan aset
- Melantik dan menilai prestasi pengurusan kanan
Sebagai contoh, pengarah mungkin perlu membuat keputusan mengenai pembelian aset besar, pelantikan CEO baharu, atau penutupan unit perniagaan yang tidak menguntungkan.
c. Pengawasan dan Pemantauan
Pengarah mempunyai peranan pengawasan untuk memastikan syarikat beroperasi dengan betul:
- Memantau prestasi kewangan syarikat
- Mengawasi pengurusan risiko dan kawalan dalaman
- Memastikan pematuhan terhadap undang-undang dan peraturan
- Mengkaji semula dan meluluskan penyata kewangan
Contohnya, pengarah perlu mengkaji laporan kewangan berkala, memantau petunjuk prestasi utama, dan memastikan syarikat mematuhi keperluan peraturan seperti penyerahan penyata tahunan kepada Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM).
d. Perwakilan Syarikat
Pengarah bertindak sebagai wakil syarikat dalam pelbagai situasi:
- Mewakili syarikat dalam urusan dengan pihak berkepentingan utama
- Berkomunikasi dengan pemegang saham
- Menandatangani dokumen penting bagi pihak syarikat
Sebagai contoh, pengarah mungkin perlu menghadiri mesyuarat dengan pelabur, menandatangani perjanjian penting, atau memberikan kenyataan kepada media bagi pihak syarikat.
2. Tanggungjawab Pengarah Syarikat Sdn Bhd
Pengarah syarikat Sdn Bhd mempunyai beberapa tanggungjawab undang-undang dan etika yang penting:
a. Kewajipan Fidusiari
Pengarah mempunyai kewajipan fidusiari terhadap syarikat, yang bermaksud mereka perlu bertindak dengan jujur, dengan niat baik, dan demi kepentingan terbaik syarikat. Ini termasuk:
- Mengelakkan konflik kepentingan
- Tidak menggunakan kedudukan mereka untuk keuntungan peribadi
- Mendedahkan sebarang kepentingan dalam kontrak atau transaksi syarikat
Contohnya, jika pengarah mempunyai kepentingan dalam syarikat pembekal, mereka perlu mendedahkan kepentingan ini dan tidak mengambil bahagian dalam keputusan mengenai kontrak dengan pembekal tersebut.
b. Kewajipan Berhati-hati dan Kemahiran
Pengarah mempunyai tanggungjawab untuk menjalankan tugas mereka dengan tahap penjagaan, kemahiran, dan ketekunan yang munasabah:
- Menghadiri mesyuarat Lembaga Pengarah dengan kerap
- Membuat keputusan berdasarkan maklumat yang mencukupi
- Mendapatkan nasihat profesional apabila perlu
- Memahami perniagaan syarikat dan industri berkaitan
Sebagai contoh, pengarah perlu mengkaji dokumen mesyuarat dengan teliti, bertanya soalan kritikal, dan memastikan mereka mempunyai pemahaman yang mencukupi sebelum membuat keputusan penting.
c. Pematuhan Undang-undang dan Peraturan
Pengarah bertanggungjawab untuk memastikan syarikat mematuhi semua undang-undang dan peraturan yang berkaitan:
- Memastikan penyimpanan rekod dan pelaporan yang betul
- Memastikan pembayaran cukai yang tepat dan tepat pada masanya
- Mematuhi undang-undang buruh dan keselamatan pekerjaan
- Memastikan pematuhan terhadap undang-undang alam sekitar dan lain-lain peraturan industri
Contohnya, pengarah perlu memastikan syarikat menyerahkan penyata tahunan kepada SSM, membayar cukai korporat, dan mematuhi undang-undang pekerjaan seperti pembayaran gaji minimum.
d. Pengurusan Risiko
Pengarah bertanggungjawab untuk memastikan syarikat mempunyai sistem pengurusan risiko yang berkesan:
- Mengenal pasti dan menilai risiko utama yang dihadapi syarikat
- Membangunkan dan melaksanakan strategi pengurusan risiko
- Memastikan kawalan dalaman yang mencukupi
- Mengkaji semula keberkesanan sistem pengurusan risiko secara berkala
Sebagai contoh, pengarah perlu memastikan syarikat mempunyai polisi insurans yang mencukupi, prosedur keselamatan siber yang kukuh, dan pelan kesinambungan perniagaan yang berkesan.
e. Tadbir Urus Korporat
Pengarah bertanggungjawab untuk memastikan amalan tadbir urus korporat yang baik:
- Mewujudkan struktur tadbir urus yang jelas
- Memastikan ketelusan dalam pembuatan keputusan
- Melindungi kepentingan pemegang saham minoriti
- Menggalakkan budaya etika dalam syarikat
Contohnya, pengarah mungkin perlu menubuhkan jawatankuasa audit, mewujudkan kod etika syarikat, dan memastikan pendedahan yang mencukupi kepada pemegang saham.
f. Pembangunan dan Pengurusan Bakat
Pengarah mempunyai tanggungjawab untuk memastikan syarikat mempunyai bakat kepimpinan yang mencukupi:
- Melantik dan menilai prestasi CEO dan pengurusan kanan
- Memastikan pelan penggantian yang berkesan
- Menggalakkan pembangunan bakat dalam organisasi
Sebagai contoh, pengarah perlu menjalankan penilaian prestasi tahunan untuk CEO, membangunkan pelan penggantian untuk jawatan utama, dan memastikan syarikat melabur dalam program pembangunan kepimpinan.
3. Liabiliti Pengarah Syarikat Sdn Bhd
Pengarah syarikat Sdn Bhd boleh menghadapi pelbagai liabiliti berdasarkan tindakan atau kegagalan mereka dalam menjalankan tugas dan tanggungjawab mereka:
a. Liabiliti Peribadi untuk Hutang Syarikat
Dalam keadaan tertentu, pengarah boleh dipertanggungjawabkan secara peribadi untuk hutang syarikat:
- Jika mereka menjamin pinjaman syarikat secara peribadi
- Dalam kes penipuan atau salah laku yang serius
- Jika mereka menjalankan perniagaan dengan niat untuk menipu pemiutang
Contohnya, jika pengarah dengan sengaja membiarkan syarikat terus beroperasi walaupun mengetahui ia tidak mampu membayar hutangnya, mereka mungkin dipertanggungjawabkan secara peribadi.
b. Liabiliti untuk Pelanggaran Kewajipan Fidusiari
Pengarah boleh dipertanggungjawabkan untuk pelanggaran kewajipan fidusiari mereka:
- Menggunakan maklumat syarikat untuk keuntungan peribadi
- Melibatkan diri dalam transaksi yang melibatkan konflik kepentingan tanpa pendedahan yang betul
- Gagal bertindak demi kepentingan terbaik syarikat
Sebagai contoh, jika pengarah menggunakan aset syarikat untuk keuntungan peribadi atau membocorkan maklumat sulit kepada pesaing, mereka boleh diambil tindakan undang-undang oleh syarikat atau pemegang saham.
c. Liabiliti untuk Kecuaian
Pengarah boleh dipertanggungjawabkan untuk kecuaian dalam menjalankan tugas mereka:
- Membuat keputusan tanpa pertimbangan yang sewajarnya
- Gagal mengambil langkah yang munasabah untuk mencegah kerugian syarikat
- Gagal menjalankan pengawasan yang mencukupi terhadap operasi syarikat
Contohnya, jika pengarah meluluskan pelaburan besar tanpa menjalankan usaha wajar yang mencukupi dan pelaburan tersebut menyebabkan kerugian besar kepada syarikat, mereka mungkin didapati cuai.
d. Liabiliti Berkanun
Pengarah boleh dipertanggungjawabkan untuk pelanggaran undang-undang dan peraturan tertentu:
- Kegagalan untuk memfailkan penyata tahunan atau penyata kewangan yang diperlukan
- Pelanggaran undang-undang cukai, seperti kegagalan untuk membayar cukai syarikat
- Pelanggaran undang-undang buruh atau keselamatan pekerjaan
Sebagai contoh, di bawah Akta Syarikat 2016, pengarah boleh didenda atau dipenjarakan untuk kesalahan tertentu seperti membuat kenyataan palsu dalam dokumen syarikat.
e. Liabiliti untuk Perdagangan Menyalahi Undang-undang
Pengarah boleh dipertanggungjawabkan jika mereka membenarkan syarikat terus berniaga apabila ia tidak mampu membayar hutangnya:
- Menjalankan perniagaan dengan niat untuk menipu pemiutang
- Gagal mengambil langkah yang munasabah untuk mengelakkan kerugian kepada pemiutang apabila syarikat menghadapi masalah kewangan
Contohnya, jika pengarah terus menerima kredit daripada pembekal walaupun mengetahui syarikat tidak dapat membayar hutangnya, mereka mungkin dipertanggungjawabkan secara peribadi untuk hutang tersebut.
f. Liabiliti Alam Sekitar
Dalam sesetengah kes, pengarah boleh dipertanggungjawabkan untuk pelanggaran undang-undang alam sekitar oleh syarikat:
- Kegagalan untuk mengambil langkah yang munasabah untuk mencegah pencemaran
- Membenarkan pembuangan sisa berbahaya secara haram
Sebagai contoh, jika syarikat didapati bersalah atas pencemaran serius dan pengarah gagal mengambil langkah yang munasabah untuk mencegahnya, mereka mungkin menghadapi tindakan undang-undang peribadi.
Perlindungan Terhadap Liabiliti Pengarah
Untuk melindungi diri mereka daripada liabiliti yang berpotensi, pengarah boleh mengambil beberapa langkah:
1. Menjalankan tugas dengan teliti dan berhati-hati
2. Mendapatkan nasihat profesional apabila perlu
3. Memastikan penyimpanan rekod yang tepat dan lengkap
4. Menghadiri mesyuarat Lembaga Pengarah dengan kerap dan aktif
5. Memastikan syarikat mempunyai insurans liabiliti pengarah dan pegawai yang mencukupi
6. Memastikan syarikat mempunyai sistem pengurusan risiko dan kawalan dalaman yang berkesan
Kesimpulan
Peranan pengarah dalam syarikat Sdn Bhd adalah pelbagai dan mencabar, melibatkan tanggungjawab yang besar dan potensi liabiliti yang signifikan. Pengarah perlu memahami dengan jelas peranan, tanggungjawab, dan liabiliti mereka untuk menjalankan tugas mereka dengan berkesan dan melindungi kepentingan syarikat serta diri mereka sendiri.
Dengan bertindak dengan jujur, berhati-hati, dan demi kepentingan terbaik syarikat, pengarah dapat membantu memastikan kejayaan dan kemampanan jangka panjang syarikat Sdn Bhd. Pada masa yang sama, mereka perlu sentiasa peka terhadap risiko liabiliti peribadi dan mengambil langkah-langkah yang sesuai untuk melindungi diri mereka.
Dalam persekitaran perniagaan yang semakin kompleks dan mencabar, peranan pengarah syarikat Sdn Bhd akan terus berkembang. Oleh itu, adalah penting bagi pengarah untuk sentiasa mengemas kini pengetahuan mereka, mengikuti perkembangan dalam undang-undang dan amalan terbaik tadbir urus korporat, dan mengekalkan standard etika yang tinggi dalam menjalankan tugas mereka.
